سرگذشت بست «شیخ بهایی»
تاریخ انتشار: ۱۳ شهریور ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۹۲۲۲۴۶
دلیل این نام‌گذاری هم معلوم است؛ کیست که اماکن حرم رضوی را بشناسد و از محل مقبره شیخ بهاءالدین عاملی مشهور به «شیخ بهایی» اطلاعی نداشته باشد؛ دانشمند بزرگ و عالم نامدار جهان تشیع که در عصر صفویه می‌زیست و آثار مکتوب و یادگاری‌های معماری و شهرسازی‌اش، شهرت جهانی دارد و اصلاً خود ما، ساخت خیابان معروف شهر مشهد را مدیون مهندسی و توانمندی‌های علمی شیخ‌الاسلام پایتخت عصر صفوی یعنی شیخ بهایی هستیم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
گذر قدیمی بازار و هزاران خاطره ناب
بست شیخ بهایی در وهله نخست، گذر بازار قدیمی مشهد است؛ بازاری که از جنوب به شمال امتداد داشت و شامل چند بخش مهم می‌شد از جمله بازار سرشور و بازار زنجیر. در حاشیه این بازار، فقط مغازه نساخته بودند. خواجه نظام‌الملک طوسی، وزیر و سیاستمدار مشهور عصر سلجوقی، در کنار این بازار و به طور دقیق در قسمت شرقی آن، کاروانسرایی ساخته بود که امروزه فضای آن، بخشی از فضای مسجد گوهرشاد شده است. مغازه‌های بازار از دیرباز حالت موقوفه داشتند، مثلاً وقتی «امیریوسف خواجه بهادر» ملقب به غیاث‌الدین، مدرسه «یوسفیه» یا به قول امروزی‌ها «دو درب» را ساخت، چند مغازه در حاشیه همین بازار را خرید و در زمره موقوفات مدرسه قرار داد. گفتم مدرسه! یادم آمد در حاشیه فضایی که امروزه بست شیخ بهایی قرار دارد، مدرسه‌های مختلفی هم وجود داشت؛ البته خیلی از آنها در حاشیه بازار قرار نمی‌گرفتند و در واقع درِ ورودی مدرسه را در این مکان نصب کرده بودند و طلاب باید پس از طی کردن مسیری باریک و احیاناً پیچ در پیچ، خودشان را به مدرسه می‌رساندند. با این حال، دو مدرسه «پریزاد» و «دو درب»، هم در حاشیه بازار قرار داشتند و هم از رونق فراوانی برخوردار بودند. هر چند کاروانسرای خواجه نظام‌الملک در قرن نهم هجری برای ساخت و توسعه مسجد جامع گوهرشاد خراب شد، اما در حاشیه شرقی مسیر بست شیخ بهایی، جایی در محدوده مکان فعلی صحن قدس، باز هم تعدادی کاروانسرا وجود داشت که به تدریج تغییر کاربری داده و به انبار کالا تبدیل شدند. علاوه بر این‌ها، از عهد صفوی تا حدود سال ۱۲۷۷ق/ ۱۲۴۰ش دارالشفای آستان قدس رضوی هم در حاشیه همین بازار و در واقع بست شیخ بهایی امروز قرار گرفته بود؛ مکانی که در دوره قاجار به «سرای ناصری» مشهور شد. فعالیت دارالشفا در این مکان، محدود به ارائه خدمات درمانی نبود؛ طبق گزارش‌های دوره افشاریه، کار اطعام و رسیدگی به زائران فقیر و غریب یا در راه مانده نیز در همین محل انجام می‌گرفت. با این حال، چون محل دارالشفا مکانی تنگ و تاریک بود، میرزاجعفرخان مشیرالدوله هنگامی که متولی‌باشی آستان قدس رضوی بود، محل آن را به ابتدای کوچه ملک و در جوار باغی مصفا منتقل کرد.
شاهد رویدادهای تاریخی
بست شیخ بهایی در تاریخ پیش از شکل‌گیری خودش، شاهد وقایع بسیاری بوده که یکی از مشهورترین آنها، بلوای نان سال ۱۲۸۲ خورشیدی است؛ در محل همین بست بود که نیروهای قاجار در حال تعقیب معترضان، به طرف آنها شلیک کردند و جمعی از آنها را به شهادت رساندند. ورودی بست شیخ بهایی در قدیم‌الایام محل عبور دسته‌های عزاداری و هیئت‌ها برای ورود به حرم مطهر بود. آنها پس از عبور از بازار سرشور و زنجیر، از همین طریق خودشان را به ورودی غربی صحن عتیق، یعنی دروازه ساعت می‌رساندند و وارد حرم مطهر می‌شدند.
تا پیش از تغییر کاربری این مسیر و حذف بازارها، اصناف مختلف در گوشه و کنار این مسیر و در وسط سراهای تجاری، مراسم روضه‌خوانی و سینه‌زنی داشتند و به عبارت بهتر، در ماه‌های محرم و صفر مسیر بست شیخ بهایی مملو از جلسات عزاداری بود که هر زائر و مجاوری را به سوی خود می‌کشاند.
خبرنگار: محمدحسین نیکبخت
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: بست شیخ بهایی حرم مطهر رضوی شیخ بهاءالدین بست شیخ بهایی مسجد گوهرشاد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۹۲۲۲۴۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تاکید بر ساخت پارکینگ‌های حاشیه در منطقه ۱۶ تهران
مدیرعامل سازمان حمل و نقل و ترافیک شهر تهران ضمن تاکید بر ساخت پارکینگ‌های حاشیه‌ای در منطقه ۱۶ گفت: پارک حاشیه‌ای به عنوان بزرگترین پروژه ترافیکی از نظر اجتماعی و نظم‌بخشی شهری است. - اخبار اجتماعی -
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، شهریار افندی‌زاده؛ مدیرعامل سازمان حمل و نقل ترافیک شهر تهران ضمن دیدار با محمدامین سالاری‌پور؛ شهردار منطقه 16 شهرداری تهران، مریم نخعی‌پور؛ معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری منطقه 16، از پروژه‌های حمل و نقل و ترافیکی این منطقه بازدید کرد.
در حاشیه این بازدید مدیرعامل سازمان حمل و نقل ترافیک شهر تهران گفت: با توجه به وسعت مختصات جغرافیایی و تراکم جمعیت در منطقه 16 شهرداری تهران، ساخت پارکینگ‌های محلی منطقه‌ای همچون پارکینگ زیر سطحی جوادیه با ظرفیت 105 قطعه پارکینگ در دو طبقه و پارکینگ بعثت که در حال تجهیز کارگاه است با ظرفیت 582 قطعه جای پارک خودرو در 6 طبقه از برنامه‌ها و پیگیری‌های سازمان حمل و نقل و ترافیک شهر تهران است.
افندی‌زاده در بازدید از مسیرهای بزرگراهی در طول منطقه با اشاره به وجود چهار مسیر بزرگراهی آزادگان، شهید یارجایی، شهید تندگویان و بعثت، افزود: ضمن مرمت و بازسازی تجهیزات ایمنی بزرگراهی از قبیل گاردریل و نصب نیوجرسی، ایمن سازی 27 دماغه بزرگراهی با 56 قطعه کاشن تانک و 145 قطعه استوانه و همچنین خط‌کشی طول مسیر رفت و برگشت، این منطقه نیازمند توجه ویژه بیشتری به ساماندهی و ارتقاء ایمنی تجهیزات ترافیکی در طول مسیر این بزرگراه‌ها است.
مدیرعامل سازمان حمل و نقل و ترافیک شهر تهران گفت: اصلاح هندسی و ایمن سازی، پهلوگاه بزرگراهی، مسقف سازی و زیرسازی دو پایانه حمل و نقل عمومی، عملیات اجرایی و بهسازی ایستگاه‌های BRT، ساخت پارکینگ‌های طبقاتی و اورهال پارکینگ‌های روتاری از دیگر اقدام‌های مهم و شاخص منطقه 16 شهرداری تهران هستند.
ساخت 2 پارکینگ عمومی با 540 واحد ظرفیت در منطقه 10افندی‌زاده افزود: پروژه پارک حاشیه‌ای به عنوان بزرگترین پروژه ترافیکی از نظر نظم بخشی اجتماعی و شهری همچون مناطق 1، 4 و 5 شهر تهران با بیش از 30 هزار قطعه پارکینگ حاشیه‌ای، در دستور کار این منطقه نیز قرار خواهد گرفت.
انتهای پیام/
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند